Assen, Karin Dekker (GroenLinks): ‘Een deel van de 7 miljoen woningen moet al voor 2030 van het aardgas af.’
Karin Dekker is wethouder in Assen en voorzitter van de themagroep duurzaamheid van de G40 (middelgrote gemeentes). Dekker: ‘Assen is bezig om twee wijken te verduurzamen en een alternatief voor aardgas te ontwikkelen: één met all electric en één met aquathermie: een warmtenet dat warmte uit een nabijgelegen kanaal benut. Ook andere steden in Nederland hebben hiermee te maken. Het merendeel van de 7 miljoen woningen in ons land staat in middelgrote steden (G40). Anderhalf miljoen woningen moeten al voor 2030 verduurzaamd worden. Zo is dat afgesproken met het Rijk in het Klimaatakkoord. We hebben als G40-stedennetwerk een aanpak ontwikkeld. Een aantal onderdelen hieruit zijn overgenomen in het coalitieakkoord. Het is mooi dat het kabinet veel geld uittrekt voor de energietransitie, maar de lasten hiervoor moeten evenredig verdeeld worden, waarbij we hogere woonlasten voor lagere inkomens moeten voorkomen. Daarop hebben we een visie nodig.’
Hoe heeft u bijgedragen aan het opschuiven van Green Energy Day, oftewel, aan meer duurzame energie?
‘Ik ben nooit zo geneigd om te spreken over ‘ik’, want ik heb een hele organisatie achter mij. Met elkaar maken we plannen. Die heb je nodig voordat je concreet weet wat je kunt doen. De gemeente Assen heeft als één van de eersten een warmtevisie vastgesteld, in het voorjaar van 2021 al. We willen alle woningen voor 2050 van het aardgas af hebben. In twee wijken zijn we al concreet aan de slag; één met all electric en één met een warmtenet op aquathermie. Tegelijk zetten we ons vol in om zoveel mogelijk energie te besparen. We informeren met het Drents energieloket actief inwoners hoe zij hun energieverbruik kunnen verminderen. Ook hebben we voor zonneparken een zonneladder opgesteld. Hiermee kunnen we de opwek van zonne-energie goed inpassen in onze gemeente. We willen de zonneparken eerst zoveel mogelijk in stedelijk gebied, op daken en parkeerterreinen, en pas in laatste instantie in landelijk gebied. Daarnaast is het een mooie ontwikkeling dat er volop gebruik wordt gemaakt van de reductieregeling Energiegebruik Woningen (REEW). Daarmee kunnen we 5000 bewoners bezoeken en informeren over hoe ze energie kunnen besparen en opwekken. Drenthe heeft een mooie slag gemaakt in de Regionale Energiestrategie (RES). Wij nemen tien procent van de landelijke doelstelling voor onze rekening: 3,5 TW. Onlangs heeft het college onze nieuwe energievisie tot 2030 mogen vaststellen. Hiermee sluiten we aan bij de landelijk aangescherpte doelstellingen: 55 tot 60 procent CO2-reductie in 2030. We willen aan de slag, want de tijd dringt: we hebben nog maar acht jaar om het brede uitvoeringsprogramma te realiseren.’
U bent voorzitter van de themagroep duurzaamheid van de G40 (middelgrote steden). Wat is bij uitstek de kracht van middelgrote steden in het versnellen van de energietransitie?
‘Het merendeel van de 7 miljoen woningen in ons land staat in middelgrote steden. Daarvan moeten 1,5 woningen al voor 2030 verduurzaamd worden. In de themagroep duurzaamheid van de G40 praten we daarover, we leren van elkaar en bundelen krachten. Het mooie van de G40 is dat al die wethouders met stedelijke problematiek te maken hebben, bijvoorbeeld met verouderde huizen. We hebben een pakket opgesteld met wat we nodig hebben, samen met de vier grootste steden, Aedes, Woonbond en de NVDE. Een aantal onderdelen hieruit zijn overgenomen in het coalitieakkoord. Denk aan een voucher voor energiebesparende maatregelen voor elk huis dat niet in een collectieve wijkaanpak valt. Verder moet de energiebelasting verschuiven: aardgas moet meer belast worden en elektriciteit minder. Het nieuwe kabinet mikt grotendeels op een individuele aanpak met all electric oplossingen: mensen kunnen subsidie aanvragen voor isolatie of een warmtepomp en kunnen ieder voor zich bepalen wanneer ze hun huis verduurzamen. Mijn grote zorg daarbij is dat we de verduurzaming van de gebouwde omgeving als een hete aardappel voor ons uit schuiven. Ik heb onlangs een pleidooi gehouden bij het ministerie om aandacht te houden voor de collectieve aanpak: een hele wijk van het aardgas halen en gelijktijdig een betaalbaar en duurzaam aanbod bieden, zoals een warmtenet. Al die woningen die voor 1990 gebouwd zijn, al die snelbouw uit de jaren zestig, moeten extra geïsoleerd worden. Daar red je het niet met individuele acties, all electric. We moeten alternatieven ontwikkelen. Dat kost heel veel tijd dus we moeten nu aan de slag In de Assense wijk Lariks zijn we al jaren bezig, in gesprek met maar 400 inwoners.’
Hoe gaat het in de twee wijken die van het aardgas af gaan?
‘In Kloosterveen staan staan veel woningen uit het jaar 2000. Deze nieuwbouwwoningen kunnen in principe prima overstappen op all electric. Een werkgroep van bewoners maakte bezwaar. We hebben het proces toen stilgelegd en een aanvulling op het plan gemaakt. In de wijk zelf ontstaat nu interesse. Het is een kwetsbaar proces. Er hoeft maar één keer een minister te zeggen dat waterstof een alternatief is, en dan vragen mensen meteen of we daar niet op kunnen wachten. Waterstof is goed voor de industrie en de verre toekomst, maar het is niet efficiënt om er op grote schaal woningen mee te verwarmen, en ook nog eens heel duur. In de Lariks, de andere wijk die van het aardgas gaat, willen we de warmte uit een nabijgelegen vaart gebruiken in een warmtenet: aquathermie. Ook zijn we aan het onderzoeken of geothermie een bron is waar we in de toekomst gebruik van kunnen maken. Misschien maak je keuzes die over tien jaar niet handig blijken te zijn. Dat kan. Het is een kwestie van leren. Dat is in de hele energietransitie. Dit maakt dat het soms een beetje sturen in de mist is. De Lariks is één van de proeftuinen om van het aardgas af te gaan. We kregen 4,6 miljoen euro van het ministerie van EZK om deze wijk voor 2030 te verduurzamen. Dat geld is om te leren en te experimenteren. Ik zie dat de buitenwereld liever meteen resultaat wil. Niet iedereen is zich ervan bewust dat dit de grootste transitie is die we als samenleving door gaan maken. Deze is mega. We gaan niet alleen toe naar meerdere energiebronnen, zoals groen gas en energie uit zon en wind. Al die systemen moeten ook beheerd worden, met sociaal rechtvaardige tarieven. Moeten we dat privaat of publiek regelen? Wat mij betreft publiek. Ik zie warmte als een nutsvoorziening, net als water. We moeten als overheid zorgen dat iedereen warmte krijgt, en de kosten via de belastingen regelen. Je legt in een nieuwbouwwijk ook gewoon een riool aan, maar bij warmte gaan we ingewikkeld doen. De rol van bedrijven is belangrijk. Ze kunnen helpen om de doelstellingen te realiseren. Ik kom uit een innovatieve ondernemersfamilie; ik zie geen muren maar deuren en ben resultaatgericht. Maar ik geloof in publieke regie over nutsvoorzieningen.’
Waar bent u enthousiast over?
‘Ik ben blij dat de gemeenteraad van Assen heeft gekozen om een aantal moeilijke dossiers tot besluitvorming te brengen. We hebben met onze geactualiseerde visie Energietransitie een kader geschetst. Daarbij sluiten we aan op de aangescherpte klimaatdoelstellingen. Ambitieuze doelstellingen, maar we hebben geen keuze willen we werken aan een leefbare wereld. Verder ben ik blij dat ik met collega’s en vooral inwoners kan werken aan een duurzaam Assen. Ik draag er graag mijn steentje aan bij dat mijn kinderen en kindskinderen er nog prettig kunnen wonen. Mijn dochters (23 en 27 jr) vinden wel dat we sneller in actie moeten komen.’
Wat zijn uw tips voor de volgende vier jaar?
Dat we het eerlijke verhaal gaan vertellen. En niet uit angst voor de kiezer er om heen draaien. ‘We moeten aan de bak. We zullen onze samenleving anders moeten gaan inrichten, gebaseerd op de gedachten van de circulaire economie . Ons gedrag zal daarbij ook veranderen. Minder vliegen en de auto pakken en meer wandelen. Minder vlees en meer groenten en liefst in de buurt verbouwd. Het is top dat het kabinet veel geld uittrekt voor de energietransitie, maar we hebben een visie nodig waar we naar toe willen. Als G40 dragen we daar graag aan bij.